Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu (ROSATOM), ocak ayının son günlerinde Mısır’ın batısındaki Dabaa bölgesinde yer alan nükleer santralin inşaat alanına bir heyet gönderdi.

ROSATOM bu ziyaretle, Ukrayna-Rusya savaşında Mısır’ın sergilediği tutumun, nükleer santralin inşasını etkilediği yönündeki iddiaların aksine proje çalışmalarını sürdürdüğü mesajını verdi.

Mısır, “Rusya’nın Ukrayna’ya karşı askeri güç kullanmasını derhal durdurması” talebiyle Mart 2022’de Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda yapılan oylamada “evet” oyu kullanmıştı.

Yaklaşık bir ay sonra Rusya’nın BM İnsan Hakları Konseyindeki üyeliğini askıya almayı öngören oylamada ise çekimser kalan Mısır, Moskova ve Washington arasındaki kutuplaşmada dengeli bir tutum sergilemeye çalıştı.

Dabaa Nükleer Santrali Projesi’nin birinci ve ikinci ünitesinin yapımına 5 yıl gecikmeli olarak 2022’de başlanabildi. Mısır’ın ilk nükleer santrali olacak Dabaa Nükleer Santrali’nin üçüncü ünitesinde ise bu yıl içinde temelin atılması bekleniyor.

– MISIR’IN İLK NÜKLEER SANTRAL PROJESİ

Mısır’da geçmişi 1956 yılına dayanan nükleer program kapsamında ilk santral projesi için Kasım 2015’te adımlar atılabildi.

Ülke yönetimi, o tarihte başkent Kahire’nin batı kesiminde Akdeniz kıyılarına doğru uzanan Mersa Matruh vilayetinde inşa edilecek Dabaa Nükleer Santrali Projesi için Rusya ile anlaşma imzaladı.

Mısır için dev projelerden biri olan Dabaa’nın maliyeti, 25 milyarı Rusya’nın temin edeceği kredi olacak şekilde 30 milyar dolar olarak açıklandı. Mısır’ın bu kredinin ödemesini ise yüzde 3 faizle 2029 yılından itibaren 35 yılda bitirmesi planlandı.

Ülkeye 4 bin 800 megavat elektrik üretimiyle hizmet vermesi hedeflenen Dabaa Nükleer Santrali’nin yüksek güvenlik standartlarında 4 reaktöre sahip olacağı ve 60 yıl boyunca faaliyet göstereceği belirtiliyor.

Aralık 2017’de yapımına başlanması ve birinci ünitesinin 2024 yılında faaliyete geçmesi planlanan Dabaa Nükleer Santrali’nin yapımına çeşitli nedenlerle 5 yıl gecikmeli olarak geçen yıl başlandı.

Mısır yerel gazetelerinden Ed-Dustur’un Elektrik ve Yenilenebilir Enerji Bakanlığı yetkililerine dayandırdığı habere göre, Rusya ile yapılan anlaşma planı doğrultusunda Dabaa Nükleer Santral Projesi’nin birinci ünitesi 2029 yılında faaliyete geçecek.

Ancak proje yapımında rol alan Güney Kore’nin Elektrik Enerjisi Kurumu (KEPCO) bünyesindeki “Kore Su ve Nükleer Enerji Şirketi” ise Dabaa Nükleer Santrali Projesi’nde birinci üniteyi 2028’de ve her 4 üniteyi 2030 yılında tamamlamayı hedeflediklerini belirtti.

Mısır’ın ilk nükleer santrali olacak Dabaa’da geçen yıl birinci ünitenin yapımına, kasım ayında da ikinci ünitenin yapımına başlandı.

Bu yıl içinde Dabaa Projesi’nin üçüncü ünitesinin de temelinin atılmasıyla geriye dördüncü ünite kalmış olacak. Dördüncü ünitenin temeli atıldıktan sonra ise nükleer santrali oluşturacak çeşitli ekipmanların üretimi ve ona göre Rusya’da üretilecek nükleer reaktörlerin boyutları belirlenecek.

ROSATOM’un Arapça internet sitesine göre, Mısır’ın nükleer santralindeki birinci güç ünitesinin reaktör gövdesi için ara parça üretimine başlama töreni Haziran 2022’de gerçekleşti. Tören, Rusya’nın St. Petersburg şehri yakınlarındaki üretim tesislerinde düzenlendi.

Mısır ile Rusya arasındaki anlaşmaya göre Moskova, nükleer santralde görev alacak kadroların eğitimi için Kahire’ye gerekli destekleri verecek. Rusya ayrıca Dabaa Nükleer Santrali’nin işletilmesi için 10 yıl boyunca işletme ve bakımları üstlenme hizmetinin yanı sıra nükleer yakıtı depolama alanının inşası desteğini de sağlayacak.

– NÜKLEER PROJENİN STRATEJİK ÖNEMİ

Kuzey Afrika bölgesinde yer alan Mısır, Akdeniz’de keşfettiği doğal gaz sayesinde elektrik ihtiyacını karşılıyor.

Daha önce günlük olarak ülkede saatlerce süren elektrik kesintilerinden kurtulmanın yanı sıra 13 bin megavat fazla üretimi olan Mısır, yine nükleer enerjiye onlarca milyar dolarlık yatırım yapmaktan geri durmadı.

Mısır’ın nükleer enerjiye yöneliminin sebebi ise enerji kaynaklarını çeşitlendirme hedefi. Nitekim, nükleer enerji, Ukrayna’daki Çernobil reaktöründe yaşandığı gibi nükleer radyasyon sızıntısının tehlikesine rağmen temiz enerji olarak sınıflandırılıyor.

Ülkede enerji üretimine talebin artmasıyla gelecekte yatırımları çekme potansiyeli de oluşacak. Ayrıca nükleer enerjiden elde edilecek elektrik sayesinde Mısır’ın doğal gaz ihracat payını da artırmasının önü açılacak.

Mısır, yıllık 64 milyar metreküp üretimle Cezayir’den sonra Afrika kıtasının en büyük doğal gaz üreticisi olsa da elektrik üretiminde 60 milyar metreküplük tüketimi sebebiyle ihracata çok az pay ayırabiliyor.

Doğal gaz fiyatlarının uluslararası piyasalarda yüksek olması ve Mısır’daki mevcut döviz likidite sorunu da Kahire yönetimini, doğal gaz ihracatını artırarak döviz ihtiyacını karşılama ve bütçe açığını düşürmeye sevk ediyor.

Bu nedenle Dabaa Nükleer Santrali, orta vadede Mısır’ı bu sorundan kurtaracak proje olarak öne çıkıyor. Çünkü nükleer santral projesinin faaliyete geçmesiyle birlikte elektrik üretimi artacak ve ihraç edilmek üzere doğal gaz tüketimi azalmış olacak.

Dabaa Nükleer Santrali Projesi’nin faaliyete geçmesinin ardından ülkenin batıdaki komşusu Libya’ya elektrik ihracatı imkanı da sağlanmış olacak. Libya ile Mısır arasında halihazırda bir elektrik bağlantı hattı da mevcut.

Mısır’ın, uzun yıllardır gündeminde tuttuğu nükleer program kapsamında hayata geçmesi planlanan Dabaa Nükleer Santrali’nin hizmete girmesinin ardından elde edeceği enerji fazlasını Sudan, Suudi Arabistan, Ürdün ve Irak gibi Arap ülkelerine de ihraç edebilecek konuma geleceği öngörülüyor.

Ülkede 2035 yılı itibarıyla enerji kaynaklarının yüzde 3’ünü nükleer enerjinin oluşturması hedefleniyor.

Mısır’a komşu İsrail’in nükleer silaha sahip olması ve İran’ın da nükleer silah programına sahip ülkeler arasına girmeye yaklaşmış olması, Mısır için stratejik bir tehdit oluşturabiliyor. Bu nedenle Dabaa Nükleer Santrali Projesi her ne kadar barışçıl amaçlar taşıyor olsa da Mısır’ın enerji adımları da dikkati çekiyor.

– BATI ÜLKELERİNİN RUSYA’YA YAPTIRIMLARI NÜKLEER PROJEYİ ZORLAYABİLİR

Ukrayna’daki savaş nedeniyle ABD ve diğer Batı ülkeleri ile müttefiklerinin, Rusya’ya yönelik devam eden yaptırımları dolayısıyla Dabaa Nükleer Santrali Projesi’ni bekleyen ciddi zorluklar söz konusu.

Washington yönetimi, bu çerçevede Rusya ile askeri ve ekonomik işbirliklerini engellemek üzere bazı Arap ülkelerine baskı uyguluyor. Bu baskılar nedeniyle Mısır, Rusya ile Su-35 tipi savaş uçaklarıyla ilgili pazarlığı askıya almıştı.

Mısır’ın yaşadığı mali sorunlar da Dabaa Nükleer Santrali Projesi’ni hayata geçirecek mali taahhütleri yerine getirmesini zorlaştırabilir.

ABD’nin Mısır nükleer santraline yönelik muhtemel yeni bir baskısı, projenin hayata geçmesini engelleyebilir ancak hem Kahire hem Moskova her türlü zorluğa rağmen Dabaa Nükleer Santrali Projesi’nde kararlı görünüyor.